Ars Alchemia: artystyczne pokazy naukowe

Dawno, dawno temu spotkała się dwójka ludzi - on i ona "specjaliści od niczego, ludzie do wszystkiego" - opowiadają o sobie biotechnolodzy. Parę lat później powiedzieli na jednej z imprez masowych do organizatora "masz fajne rzeczy, kuglarzy, rycerzy, muzyków i tancerzy, warsztaty rzemiosła i tak dalej... ale naukowców nie masz". To był rok 2013 - rok, w którym wspomniany duet usłyszał "to zróbcie naukowców - alchemików". Wtedy narodziła się Ars Alchemia - a duetem są Bartłomiej i Joanna Koźniewscy.

"Od dekady pokazujemy naukę w miejscach, gdzie jej raczej się nie spodziewano - na imprezach miejskich, wiejskich, turniejach, piknikach naukowych, dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Mówimy o drodze, jaką przeszli naukowcy, byśmy znaleźli się tam, gdzie jesteśmy - w świecie elektroniki, szybkich analiz w stylu CSI, w świecie, który bez biologii, chemii i fizyki nie dotarłby do tego miejsca. Pokazujemy, dlaczego nauka jest cenna - dlaczego nie możemy od niej uciec, dlaczego warto obserwować, myśleć i eksperymentować" - stwierdzają finaliści.

"Sceniczną twarzą" jest Bartłomiej - jak mówi o sobie: "Pan Alchemik, Doktor Detonator, szaleniec laboratoryjny, który kocha pokazywać magię eksperymentu". Czy alchemicy zrobili złoto? On wam pokaże, i powie, czemu to nie jest złoto. Jak na szybko zrobić plastik? Jak policja bada próbki? Skąd tyle wiemy o składzie planet i gwiazd? To - i wiele innych rzeczy - można u niego zobaczyć, dotknąć, spróbować samemu.

Joanna ma swój głos w mediach społecznościowych. Jest autorką pomysłu i wielu tekstów, które od początku roku 2023 pojawiają się regularnie, niemal codziennie, na stronie facebookowej Ars Alchemia https://www.facebook.com/ArsAlchemia/. A o czym jest tam napisane? O pierwiastkach, o toksynach, o przyprawach, o lekach, o fotografii wczoraj i dziś, o niegdysiejszych teoriach naukowych, ale i czasem o przyszłości nauki. Bo - jak podkreśla popularyzatorka - nauka trwa i wciąż się rozwija.

Razem od dekady są obecni w całej Polsce. Nie tylko jako "ludzie od pokazów". Otwarcie korespondują z osobami zainteresowanym ich pracą, badaniami, czy czymkolwiek, co mogą wiedzieć biotechnologowie. Nie obawiają się tematów z obszaru biologii, fizyki, chemii, prawa, etyki, technologii i techniki czy też biznesu - wiedzą, gdzie znaleźć informacje i jak je pokazać. "Wiemy, jak nauczyć, jak zachęcić, jak roztoczyć przed wpatrzonymi w nas oczami festiwal naukowych efektów z dziedzin wszelakich. Tak właśnie pokazujemy magię naszej branży" - zapewniają.

Odbiorcą ich przekazu jest, jak stwierdzają, "każdy, kto chociaż odrobinę chce bardziej poznać świat". Na ich pokazach bywały i dzieci sześcio-siedmioletnie, i dorośli po 65. roku życia. "Wszyscy tak samo śmiali się i po pokazie - dopytywali. W mediach społecznościowych (...) pytali nas dorośli o smaki i aromaty, dzieci o kolory, specjaliści o techniki analityczne, laicy o zrozumienie tekstów naukowych. Naszą rolą jest odpowiedzieć na każdą potrzebę. Pokazy nie są ograniczone warunkami lokacji - zrobimy w polu bez prądu, na boisku, w pomieszczeniach i na zewnątrz, w dzień i w nocy, krótkie kilkuminutówki, ale i długie, godzinne show. A potem - zawsze porozmawiamy, zachęcimy do kontaktu, polecimy książkę albo artykuł. Założeniem projektu zawsze było to, że ma być dla wszystkich zainteresowanych - i tych co kochają chemie i biologię, i tych, co boją się fizyki i matematyki. Unikamy liczb i wyliczeń, ślęczenia przed tablicą - chcemy pokazać, że to, co nauka ma w sobie - a konkretniej nauki ścisłe i eksperymentalne - to przede wszystkim zabawa".

Upowszechnianiem nauki zajmują się od 27 kwietnia 2013 roku - wtedy miał miejsce pierwszy pokaz.

W 2021 roku wzięli udział w "Mam Talent". Ich strona fesjbukowa funkcjonuje od 2016 roku, ostatni rok to przyrost obserwujących o ponad 600 osób. Ponad 215 wpisów naukowych na Facebooku (od 9 stycznia 2023) osiągnęło średni zasięg 2400 osób.

Za swoje najważniejsze osiągnięcie uważają liczbę pokazów - przez 10 lat było to około 300 wizyt u ludzi, na imprezach masowych i eventach. Lista wydarzeń, w których wspólnie brali udział obejmuje m.in. pikniki naukowe, historyczne i dożynkowe, pokazy na turniejach rycerskich, pokazy i prelekcje na festiwalach fantastyki, pokazy na zamkach i w parkach rozrywki, w muzeach i wioskach archeologicznych, na jarmarkach i dniach poszczególnych wsi i miast. Do tego ponad setka występów prywatnych.

"Średnio pokaz ogląda kilkaset osób - oznacza to, że widziało nas naprawdę spore miasteczko. Nigdy nie parliśmy ku nagrodom - bo to nie jest rola naukowca. W końcu ci najwięksi często swoje osiągnięcia opracowywali w ciszy, poza błyskiem flesz, a ci, którzy szukali sławy upadali z wysokiego konia. Ale Popularyzatorowi Nauki - nie odmówimy" - podsumowują swoje zgłoszenie konkursowe.

Nauka w Polsce

kol/ agt/