Experyment: interaktywna edukacja i ABC naukowej komunikacji

Centrum Nauki Experyment jest finalistą XIX edycji konkursu Popularyzator Nauki w kategorii Instytucja.

Experyment w Gdyni był jednym z pierwszych centrów nauki w Polsce. Wszystko zaczęło się w 2007 r . od niewielkiej, bo 500-metrowej wystawy, która nijak nie wpisywała się w tradycyjny model muzealny, za to dawała odwiedzającym swobodę eksperymentowania i poruszania się między stanowiskami. Experyment od początku prowadził popularyzatorską działalność opartą na warsztatach, wystawach interaktywnych i pokazach naukowych.

Wraz z rozbudową Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni do 2013 roku przestrzeń wystawiennicza Experymentu powiększyła się siedmiokrotnie, powstały setki nowych stanowisk i sale laboratoryjne. W kolejnych latach Experyment prezentował wystawy czasowe, powiększał zakres ekspozycji stałych oraz działań popularyzujących naukę.

Za swoje osiągnięcia na rzecz edukacji i nauki Experyment otrzymał już nagrodę Popularyzator Nauki 2015 w kategorii Instytucja Pozanaukowa. Od tego czasu gdyńskie centrum nauki pogłębia kontakty z uczelniami, instytutami naukowymi i popularyzatorami. Owocuje to m.in. wspólnymi projektami z zakresu nauki obywatelskiej czy stażami studenckimi. Od 4 lat Experyment działa na rzecz komunikacji i popularyzacji nauki podczas ScienceCom.

DIALOG PODSTAWĄ KOMUNIKACJI NAUKOWEJ

ScienceCom – ABC naukowej komunikacji to coroczne, dwudniowe wydarzenie organizowane od 2019 roku w przestrzeniach wystawowych Experymentu. Nauka jest tu popularyzowana poprzez dialog pomiędzy naukowcami a społeczeństwem. Program wydarzenia opracowuje Rada Naukowa ScienceCom, którą tworzą przedstawiciele uczelni wyższych: Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Gdańskiego, Akademii Marynarki Wojennej, Uniwersytetu Morskiego, Instytutu Oceanologii PAN, Uniwersytetu SWPS oraz Fundacji Pomeranian Student’s Coalition.

Jak podkreślają w tegorocznym zgłoszeniu przedstawiciele Centrum Nauki Experyment, uczestnikami ScienceCom z jednej strony są studenci i młodzi naukowcy zrzeszeni w kołach naukowych wyższych uczelni oraz przedstawiciele biznesu, zaś z drugiej strony uczniowie szkół średnich publicznych i niepublicznych regionu. Młodzież poznaje możliwości podjęcia kariery w nauce, zwłaszcza w ramach trójmiejskich uczelni wyższych. Młodzi badacze natomiast mogą wziąć udział w szkoleniach z zakresu popularyzacji organizowanych przed głównym wydarzeniem i spotkaniem z publicznością.

Dialog pomiędzy stronami uruchamia mechanizm komunikacji naukowej - sprawnego i przyjaznego sposobu przekazywania wiedzy i osiągnięć naukowych.

ScienceCom oddziałuje poprzez różne formy organizacyjne: konferencję naukową, festiwal nauki, panel dyskusyjny, panel ekspercki dla młodzieży licealnej czy wieczór sieciujący dla przedstawicieli społeczności akademickiej. Wydarzenie stanowi forum współpracy z otoczeniem naukowo-gospodarczym i sprzyja sieciowaniu środowisk naukowych, biznesu i organizacji pozarządowych.

W 2022 r. w ramach ScienceCom w szkoleniach z zakresu komunikacji naukowej dla młodych badaczy i popularyzatorów wzięło udział 150 osób. Szkolenia dla młodzieży szkolnej objęły 180 osób. W dwóch konferencjach naukowych uczestniczyło 140 osób. W organizację konferencji zaangażowało się 20 naukowców i 16 przedstawicieli otoczenia społeczno-gospodarczego. Przy Festiwalu Nauki, który odwiedziło tysiąc uczniów szkół ponadpodstawowych, pracowała setka studentów. Efektem konferencji były artykuły naukowe napisane przez młodych naukowców i wydane w recenzowanym wydawnictwie naukowym. Do szerszej publiczności skierowano audycje w Polskim Radio Czwórka i Radio Gdańsk. Zasięg postów promujących wydarzenia w social mediach wyniósł blisko 40 000 wyświetleń.

EXPERYMENT W OTOCZENIU PRZYRODY

Po 2015 roku Experyment, działający z początku w Trójmieście, rozszerzył pole swoich przedsięwzięć. Kandydat organizował warsztaty, pokazy i stanowiska na piknikach naukowych, m.in. w Rumunii, Szwecji czy Danii, ale także festiwalu nauki w Katowicach czy pikniku naukowym w Warszawie. Ważnym aspektem tej działalności były plenerowe wydarzenia o tematyce ekologicznej, skierowane do rodzin, uczniów czy seniorów.

Stanowiska Experymentu pojawiały się na festiwalach muzycznych, na plażach, w ogrodach zoologicznych czy też w centrach handlowych. Centrum było obecne podczas: Gdynia Design Days, Festiwal Polskich Filmów Fabularnych, Globaltica World Cultures Festiwal, Open’er Festival czy LOTOS Gdynia Aerobaltic. Kandydat prezentował także twórcze i nowatorskie pomysły badawcze ERC na terenie miasta.

W wyniku współpracy z polskimi instytutami za granicą - w Rumunii i Mołdawii oraz ambasadami Polski w Szwecji i Danii kandydat dotarł do Polonii i do mieszkańców tych krajów, popularyzując osiągnięcia polskiej nauki – tej historycznej i aktualnej. W 2020 r. w centrum Experyment odbyły się też warsztaty naukowe online dla Instytutu Polskiego w Izraelu, wzbogacone o materiały filmowe, pokazujące dorobek polsko-żydowskich naukowców.

POKAZ DLA WSZYSTKICH POKOLEŃ

„Każde miejsce nadaje się do pobudzania ciekawości świata. Na każdym poziomie, w każdym wieku i każdą metodą włączamy społeczeństwo do nauki przez całe życie” – piszą popularyzatorzy i animatorzy Experymentu.

Edukatorzy Centrum specjalizują się w metodach atrakcyjnego prezentowania zjawisk zachodzących wokół człowieka. Pokazy naukowe potrafią przyciągnąć i utrzymać uwagę publiczności.

Wystawy prezentowane w Experymencie aktywują wyobraźnię i inspirują do interakcji przedszkolaka, ucznia szkoły podstawowej, ale też ucznia szkół ponadpodstawowych i osoby dorosłej. Experyment duże znaczenie przywiązuje do rodzinnego eksplorowania wystaw i zaangażowania rodzica w zwiedzanie. Cykliczne wydarzenia zaprojektowano w taki sposób, by opiekun w równym stopniu, jak młody odbiorca angażował się w eksplorację.

Do dorosłych skierowane są cykliczne wydarzenia: Science Cafe, Ciekawi Świata, Noc Naukowców, NaukoweLove. To przykłady działań w obszarze komunikacji nauki, poruszających istotne tematy dyskursu społecznego i aktualne problemy naukowe. Współpracując z Uniwersytetami Trzeciego Wieku w regionie, Experyment opracował całoroczny cykl wykładów i warsztatów dla seniorów, przybliżając im liczne zagadnienia współczesnej nauki i codzienności.

NAUKA OBYWATELSKA

„Nauka obywatelska, czyli citizen science (...) polega na realizowaniu wspólnych projektów, w ramach których 'naukowcy obywatelscy', czyli osoby, które nie są zawodowymi naukowcami zbierają określone dane, a specjaliści poddają je analizie, a następnie udostępniają uzyskane wyniki społeczeństwu” – wyjaśniają popularyzatorzy. Experyment aktualnie realizuje projekty: „Mezoplastik – badanie obecności mezoplastiku na plażach Trójmiasta”, „Morszczyn pęcherzykowaty – badania obecności morszczynu na polskim wybrzeżu” i „Mała retencja – ratujmy słodką wodę”.

Z kolei „Gdynia w Klimacie” to projekt, którego głównym zadaniem jest promocja i nauka działań ekologicznych na terenie Gdyni oraz kształtowanie bardziej zrównoważonego miasta. Akcji koordynowanej przez Centrum Nauki Experyment przyświeca również cel wprowadzenia jasnej oraz spójnej komunikacji w zakresie miejskich działań na rzecz klimatu na wielu płaszczyznach.

Experyment jest liderem w Stowarzyszeniu Społeczeństwo i Nauka SPiN, które łączy krajowe instytucje współpracujące na rzecz badań i profesjonalizacji w obszarze komunikacji nauki. Dyrektor centrum Alicja Harackiewicz została dwukrotnie wybrana na prezesa zarządu stowarzyszenia.

Na kanale YouTube Centrum Naukowego Experyment można znaleźć m.in. jeden z najpopularniejszych odcinków cyklu ZDALNY EXPERYMENT - błyskawiczną lekcję anatomii i atrakcyjne omówienie ludzkiego szkieletu w 5 minut, wygłoszony w ramach SCIENCE CAFE ZDALNIE wykład dr. Wojciecha Glaca na temat stresu oraz cykl webinarów projektu SPINaj naukę.

Nauka w Polsce

kol/ bar/