Teksty Piramid - najstarsza religijna "księga" świata zaklęta w kamieniu

Teksty Piramid - tak określa się zbiór napisów hieroglificznych wykutych we wnętrzach piramid, w których pogrzebano władców Egiptu od XXIV do XXII stulecia p.n.e. Budowle znajdują się w Sakkarze - nekropolii położonej kilkadziesiąt kilometrów na południe od słynnych piramid w Gizie.

"Teksty Piramid to teksty skomplikowane pod względem gramatyki, stylistyki, pełne pozornych zagadek i niejasności, lecz są to zagadki i niespójności dla nas współczesnych. Starożytni, którzy dostrzegali złożoność i zarazem prostą naturalność życia, zachwycali się życiem, sławili świat i jego wielopoziomową prostotę" - pisze w książce dr Popielska-Grzybowska.

Co ciekawe Teksty Piramid zdobią nie tylko piramidy władców, ale też ich małżonek, o czym często zapomina się w publikacjach na ich temat.

Teksty zapisywano w kolumnach oddzielonych od siebie pionowymi liniami, na ścianach pomieszczeń piramid, czyli komnaty sarkofagowej, korytarza prowadzącego do niej, przedsionka oraz w wejściu do przedsionka, a także na tak zwanych szczytach. Są to przestrzenie utworzone przez spadzisty dach.

Autorka podkreśla, że hieroglify na ścianach są wykonane bardzo precyzyjnie, z dbałością o szczegóły.

"Najpierw pisali je skrybowie czerwoną ochrą, a rysownicy poprawiali na czarno. Potem, idąc za wyznaczonym konturem, żłobili w kamieniu rzeźbiarze. Następnie bielono ścianę, a znaki wypełniano niebieską pastą, pigmentem, który po upływie wieków zmienił kolor na zielony. Doszło tam najprawdopodobniej do reakcji chemicznej utleniania związków miedzi" - czytamy w książce.

Badaczka szeroko opisuje różne interpretacje naukowców dotyczące "działania" tekstów. Naukowcy nie są zgodni, jaką funkcję pełniły Teksty Piramid. Panuje jednak konsensus co do tego, że miały pomóc zmarłemu władcy w osiągnięciu życia wiecznego w zaświatach. Część badaczy uważa, że były odczytywane w czasie ceremonii pogrzebowych przez kapłanów. Zdaniem innych ekspertów czytanie na głos nie było potrzebne - fakt, że były wykute na ścianie piramidy, miał powodować, że działały, gdy tylko faraon ich potrzebował - faraon sam mógł korzystać z ich mocy odczytując je w razie konieczności uzyskania zamierzonego efektu.

Czytelnik pozna nie tylko meandry wierzeń i zaświatów opisane w Tekstach Piramid. Dzięki ich lekturze można poznać różne aspekty życia codziennego Egipcjan. Na przykład w formułach ofiarnych wymieniono wiele rodzajów chleba (prawie, jak w dzisiejszej piekarni). Są tam wspominane m.in. chleb z kaszy owsianej, chleb stożkowy, płaski chleb do piwa czy chleb biały. Egipcjanie wypiekali różne rodzaje pieczywa z wielu rodzajów mąki. Chleb, obok piwa, był głównym pokarmem starożytnych Egipcjan.

Do tej pory na polskim rynku wydawniczym brakowało rzetelnej, aktualnej publikacji traktującej tylko na ten temat. O Tekstach Piramid wspominano co prawda w popularnonaukowych książkach, jednak z reguły dość zwięźle. Tym bardziej cieszy, że ukazała się książka badaczki, która poświęciła swoją karierę zawodową głównie temu zagadnieniu. Dr Joanna Popielska-Grzybowska pracuje w Zakładzie Starożytnych Kultur Egiptu i Bliskiego Wschodu IKŚiO PAN. Oznacza to, że w książce zarysowano w sposób rzetelny aktualny stan wiedzy na temat Tekstów Piramid.

Wielkim atutem książki jest kilkadziesiąt barwnych fotografii doskonałej jakości. Dzięki nim czytelnik może zobaczyć, z jaką dbałością o szczegóły wykonywano teksty hieroglificznie w piramidach i dostrzec ich piękno. Mimo że książka posiada aparat naukowy w postaci przypisów i obszernej bibliografii, to w większej części może przeczytać ją osoba spoza świata naukowego, interesująca się starożytnym Egiptem. Wszystko dzięki potoczystemu i przystępnemu stylowi autorki.

Książka "Teksty piramid. Najstarsza +księga+ Egipcjan wykuta w kamieniu" ukazała się nakładem wydawnictwa Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN. Wydano ją w serii Paideia - jej celem jest wzbudzenie szerszego zainteresowania pracami środowiska naukowego IKŚiO PAN.

Szymon Zdziebłowski