Zmarł Marek T. Olszewski - archeolog, badacz starożytności, znawca antycznej mozaiki

"Przed kilkoma dniami odszedł nasz Kolega, Przyjaciel wielu z nas, adiunkt na Wydziale Archeologii UW, dr hab. Marek T. Olszewski" - napisał na stronie wydziału prof. Tomasz Derda z Katedry Epigrafiki i Papirologii, który od lat 80. XX w. przyjaźnił się z archeologiem.

"Marek był postacią niezwykle barwną, jaśniejącą kolorami na tle szarości PRL-u stanu wojennego" - wspomniał Derda.

"W ostatnich latach naszych studiów mieliśmy szczęście wspólnie uczestniczyć w formacyjnym doświadczeniu, jakim były regularne, cotygodniowe spotkania w Bibliotece Papirologii, do których pretekstu dostarczał wykład monograficzny naszego Mistrza, Zbigniewa Borkowskiego. Cechą szczególną tych spotkań było ciągłe odwoływanie się do rozmaitych dyscyplin studiów nad antykiem, wykorzystywanie źródeł wszystkich rodzajów, a nadrzędnym celem było zawsze zainteresowanie nas badaniami nad starożytnością pojmowanymi po trosze na sposób Ulricha Wilamowitza. Szerokie spojrzenie na sztukę Marek zawdzięczał również Janowi Białostockiemu, w którego seminariach przez kilka lat uczestniczył" - napisał Derda.

Po studiach w Warszawie, ukończonych w 1986 r., Marek T. Olszewski wyjechał do Paryża, gdzie obronił doktorat (1998) i "ukształtował się ostatecznie jako znawca antycznej sztuki, przede wszystkim ukochanych mozaik" - zaznaczył profesor.

Jak przypomniał, Marek T. Olszewski pracę doktorską przygotował pod kierunkiem prof. Jean-Marie Dentzera, przewodniczącego Académie des Inscriptions et Belles-Lettres i Institut de France, na Wydziale Archeologii paryskiej Sorbony (Paris I Panthéon-Sorbonne). Po przedłożeniu najpierw eseju "Recherches sur la fonction de l’image de Vénus dans la décoration gréco-romaine (villae, thermes, tombeaux et différents supports)" otrzymał dyplom tzw. studiów pogłębionych, a w 1998 r. dyplom doktora z oceną celującą ("avec la mention très honorable") na podstawie rozprawy zatytułowanej "Les projections oniriques: une clef de l’iconographie de la vita privata d’époque romaine (à la lumière de l’Onirocriticon d’Artémidore de Daldis)".

Habilitację uzyskał w 2015 r. na Uniwersytecie Warszawskim, przedstawiając pracę poświęconą rzymskim i późnoantycznym mozaikom.

Interesował się archeologią hellenizmu i Grecji klasycznej, Rzymu i prowincji rzymskich, wczesnego chrześcijaństwa, późnego Antyku. "Szczególnie interesują mnie zabytki sztuk wizualnych: mozaiki antyczne, ale również malarstwo hellenistyczne i rzymskie oraz zabytki sztuki grobowej w kontekście architektury budownictwa prywatnego elit hellenistycznych i rzymskich (domy, wille, wille nadmorskie, grobowce). Artefakty sztuk wizualnych traktuję jako pretekst do szerszego zrozumienia kwestii historycznych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych i religijnych społeczeństw hellenistycznych, rzymskich i późnoantycznych" - napisał Marek T. Olszewski na stronie Wydziału Archeologii UW.

Wśród jego dokonań jest przedstawienie interpretacji badanej od wielu lat mozaiki podłogowej w willi w Nea Pafos na Cyprze. "Mozaika ta stanowi ilustrowaną polemikę antychrześcijańską w okresie coraz większej dominacji wyznawców wiary chrześcijańskiej" - powiedział Nauce w Polsce naukowiec w 2020 r. Podkreślił wtedy, że werbalne polemiki były w tym okresie bardzo popularne, dlatego "obrazkowa" krytyka zasad teologii chrześcijan zawarta w mozaice wpisywała się w pewien ogólny trend. W ocenie naukowca mogła być ona zainspirowana przez neoplatończyków - ruch filozoficzno-religijny w III i IV w. n.e., który miał wielu zwolenników wśród ówczesnych elit.

Na antycznych mozaikach badacz odkrył m.in. przedstawienie rzymskiego koła hydraulicznego czy nieznane zegary słoneczne. Udało mu się - również na podstawie badań mozaiki - ustalić datowanie jednego z największych miast hellenistycznych o nazwie Apamea, którego ruiny położone są we współczesnej Syrii, a które zostało założone jesienią 320 r. p.n.e.

"Marek aktywnie uczestniczył w życiu naukowym, zapraszany na kongresy i konferencje oraz na wykłady na czołowych uniwersytetach. Zaledwie przed dwoma miesiącami wygłosił wykład na Université Laval (Québec), niestety wykład, który okazał się ostatnim" - napisał Derda.

"Będzie nam brakować Marka, jego specyficznego humoru i autoironii" - dodał.

Nauka w Polsce

bar/ zan/