Dialog jest bliski naszej filozoficzno-literackiej naturze, czyli jak popularyzować filozofię

„Świat Zofii” przetłumaczono na 45 języków, w tym również na język polski. Jej sukces przeszedł najśmielsze oczekiwania. W 1995 r. książka będąca „cudowną podróżą w głąb historii filozofii”, jak brzmi jej podtytuł, stała się najlepiej sprzedającą się publikacją na świecie. 

Niebywałe, że książka o filozofii z powodzeniem konkurowała z najbardziej poczytnymi kryminałami i romansami. Pokazała, że jednak można, że jest zapotrzebowanie na filozofię, że trzeba tylko mieć pomysł i umiejętnie go przedstawić. Właśnie to udało się Josteinowi Gaarderowi, jej autorowi, który w Norwegii z zawodu jest nauczycielem filozofii, a jednocześnie pisarzem, autorem m.in. powieści i opowiadań. 

Do tego pomysłu, by przedstawić najbardziej fundamentalne zagadnienia filozofii w formie dialogu, w pytaniach i odpowiedziach, powraca Józef Częścik. On też jest nauczycielem i absolwentem filozofii, a także współwłaścicielem Grupy Wydawniczej Harmonia. Jego talent literacki jest nie mniejszy niż Jostena Gaardera, na dodatek podejmuje się dzieła jeszcze trudniejszego: zamierza przedstawić najważniejsze zagadnienia filozofii i nauki.

Oczywiście na takie przedsięwzięcia potrzeba kilku tomów. Na razie ukazał się pierwszy z nich pod tytułem „O rzeczywistości”. Autor zapowiada, że wkrótce ukaże się drugi tom „O człowieku”, a następnie kolejne. Wszystkie prace w przystępny sposób, po „gaarderowsku”, omawiają najważniejsze zagadnienia, jakie zawsze nurtowały ludzi, dotyczące świata, człowieka, wiary i Boga oraz najnowszych odkryć naukowych. I takiego opracowania na naszym rynku jeszcze nie było. 

Filozofia narodziła się w rozmowie, dialog był obecny od początków antycznej myśli greckiej. Rozmową posługiwał się Sokrates, a jego uczeń Platon wykorzystał dialog we wszystkich swych 35 dziełach. Dopiero Arystoteles postawił na monolog, co zaczęli kontynuować jego następcy i tak zostało do czasów współczesnych. Rozmowa jednak nie zaniknęła i nie ogranicza się jedynie do murów uczelni. 

„W niniejszej publikacji postanowiliśmy wrócić do dialogu, uważając, że jest on szczególnie bliski naszej filozoficzno-literackiej naturze” – stwierdza autor „O rzeczywistości”. 

Filozofia zyskuje na popularności, głównie ta uprawiana w rozmowach. Na uczelniach, ale także na spotkaniach w kameralnym gronie, w kawiarni. Przykładem szczególnym jest stoicyzm, kierunek który narodził się w starożytności, lecz ponownie stał się popularny, bo pomaga odpowiedzieć na pytanie: Jak żyć? 

Dla starożytnych Greków filozofia nie była tylko teorią albo ćwiczeniem umysłu, lecz przede wszystkim – praktyką życiową. Pierwsi stoicy spotykali się na uboczu placu targowego w Atenach, by dyskutować o tym jak żyć i co jest słuszne. O tym jak żyć i jaki jest sens świat, a także czy warto wierzyć w Boga mogą pomóc odpowiedzieć książki „O rzeczywistości” i „O człowieku”. (PAP)

Zbigniew Wojtasiński

zbw/ ekr/