Nauka dla Społeczeństwa

28.03.2024
PL EN
17.10.2022 aktualizacja 17.10.2022

Napiórkowski: Czyste fakty rzadko mają wpływ na ludzkie decyzje

Czyste fakty rzadko mają wpływ na ludzkie decyzje. To za mało. Ci, którym zależy na lepszej przyszłości, muszą już dziś aktywnie współtworzyć narracje kształtujące zbiorową wyobraźnię - pisze prof. Marcin Napiórkowski w książce “Naprawić przyszłość”.

Podtytuł publikacji: “Dlaczego potrzebujemy lepszych opowieści, żeby ratować świat” dobrze wyjaśnia ideę książki, bowiem autor poświęca sporo miejsca kryzysowi klimatycznemu.

“Pewnie wiesz, że naukowcy ostrzegają przed wiszącą nad nami katastrofą już od kilkudziesięciu lat. Ale zapewne jak większość publiczności myślisz, że doniesienia te były konsekwentnie ignorowane. Tymczasem lata osiemdziesiąte ubiegłego wieku to czas błyskawicznego budowania świadomości społecznej w kwestii klimatu i zaskakująco zdecydowanych politycznych działań” - pisze Napiórkowski. Jednak walka o klimat w latach 90. nie poszła drogą wskazaną przez naukowców. W czasie lektury dowiemy się, jakie były tego przyczyny i jaki związek z nimi mają różnego rodzaju opowieści i narracje.

Napiórkowski zwraca uwagę na to, że mamy tendencję do ignorowania roli narracji w kształtowaniu przyszłości. “Naukowcy i specjaliści bywają tak bardzo skupieni na danych, że zapominają, iż czyste fakty rzadko mają wpływ na ludzkie decyzje” - podkreśla. W jego ocenie dziś nie starczy fact-checking, czyli samo sprawdzanie faktów. Potrzebny jest fact-telling, czyli połączenie faktów i danych ze zrozumiałymi opowieściami mobilizującymi do działania.

Czy książka daje odpowiedź, jak kształtować narrację, by trafiła do odbiorcy i jak ją najlepiej kontrolować? A przede wszystkim, co zrobić, by korzystając z nich “uratować świat”? Sam autor przyznaje, że nie ma gotowych rozwiązań. Podsuwa jednak - jak sam pisze - ziarna, z których mogłyby wykiełkować nowe, lepsze opowieści. “Jeżeli tylko pozwolimy im wzrastać, istnieje szansa, że przyniosą nam plon w postaci lepszej przyszłości” - zapewnia naukowiec. Podmiotem opowieści powinna być ludzkość, należy pamiętać o zasypywaniu przepaści (unikać polaryzacji), myśleć wielowymiarowo i zdawać sobie sprawę z ograniczeń swojej wiedzy - to tylko kilka wskazanych przez prof. Napiórkowskiego kierunków czy raczej “ziaren”.

Na ponad 400 stronach autor zawarł dziesiątki opowieści, które mają pomóc zrozumieć siłę i wpływ narracji na nasze życie. Czytelnik może poczuć się nieco przytłoczony ich liczbą. Dodatkowo sporo jest tutaj dygresji, które zbaczają nieco z głównego tematu książki. Niemniej jest to interesująca lektura. Autor obszernie cytuje zagranicznych myślicieli i badaczy, których wnioski nie za często pojawiają się w polskiej przestrzeni publicznej. Osoby poszukujące skutecznych form dotarcia ze swoim przekazem, np. popularyzatorzy nauki czy badacze, mogą znaleźć tutaj liczne inspiracje.

Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.

Marcin Napiórkowski, jest semiotykiem kultury, profesorem w Zakładzie Kultury Współczesnej oraz Centrum Badania Ryzyka Systemowego Uniwersytetu Warszawskiego. Jest autorem książek “Mitologia współczesna” i “Turbopatriotyzm”. Bada społeczne postrzeganie nowych technologii oraz współczesne mity kierujące naszym życiem.

Szymon Zdziebłowski
 

Zapisz się na newsletter
Copyright © Fundacja PAP 2024