Mikołaj Kopernik nadal jest zagadką, mimo zachowania się wielu dokumentów?
W przyszłym roku będziemy obchodzić 550 rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, nie ma jednak pewności, że podawana w encyklopediach dokładna data jego urodzin jest prawdziwa. W ogóle wielki astronom nadal pozostaje zagadką, mimo zachowania się wielu dokumentów – twierdzi Piotr Łopuszański.
Jeszcze przed oficjalnymi obchodami kolejnej okrągłej rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika ukazała się jego nowa biografia „Mikołaj Kopernik. Nowe oblicze geniusza”. Jej autor Piotr Łopuszański twierdzi, że zweryfikował wszystkie dostępne fakty bazując na dokumentach, biografiach i znajomości epoki. To bardzo ważne, bo na temat wielkiego astronoma wciąż krąży wiele kontrowersji.
Za datę urodzin Mikołaja Kopernika przyjmuje się 19 lutego 1473 r. Łopuszański przekonuje, że tak naprawdę urodził się on 1 marca, bo w tamtym okresie obowiązywał inny niż obecnie kalendarz (juliański). Nie ulega natomiast wątpliwości, że urodził się w Toruniu. I znane jest jego pochodzenie.
Jego ojcem był Kopernik, również o imieniu Mikołaj. Miał około 40 lat, gdy poślubił Barbarę Watzenrode, matkę wielkiego astronoma. Małżonkowie kupili w Toruniu dom przy Rynku Staromiejskim, w budynku, w którym mieści się Dom Towarowy. Tutaj też urodził się Mikołaj Kopernik.
Mikołaj Kopernik ojciec mógł nazywać się Niclas Coppernick lub Koppernig i był bogatym kupcem przybyłym z Krakowa. Zdaniem Piotra Łopuszańskiego nawet tak niemiecko brzmiące nazwisko nie świadczy jednak o niemieckim pochodzeniu. Twierdzi, że wtedy urzędnikom pochodzenia niemieckiego łatwiej było zapisywać nazwisko po niemiecku.
Kim byli Watzenrodowie? Ojcem matki Kopernika był Łukasz Watzenrode (lub Watzelrode), jeden z najbogatszych toruńskich patrycjuszy (należało do niego kilka kamienic). Podobno odegrał on dużą rolę w walce mieszczan Torunia z zakonem krzyżackim, działał też na rzecz przyłączenia ziemi chełmińskiej i całych Prus do Królestwa Polskiego. Walczył nawet z Krzyżakami, został ranny w jednej z walk pod Malborkiem lub Łasinem.
Czy Mikołaj Kopernik w ogóle mówił po polsku? W Toruniu w jego czasach ludność mówiła zarówno po polsku, jak i po niemiecku. W języku niemieckim spisywano księgi władz miejskich. Astronom większość swoich dzieł napisał po łacinie, w tym języku pisał też listy. Ale się zdarzało, że pisał po polsku. W jednej z jego ksiąg w tym języku sporządził notatkę: „bok pomagay” (Boże pomagaj).
„Encyklopedia Britannica” jak również francuski „Larousse” określają Mikołaja Kopernika jako polskiego uczonego, a nie niemieckiego. Podobnie jest w encyklopediach amerykańskich i włoskich. Był kanonikiem fromborskim i napisał traktaty o monecie, zaproponował reformę uzdrowienia finansów w Prusach Królewskich i Polsce.
Prawdopodobnie został pochowany we Fromborku. Wskazują na to badania genetyczne resztek szkieletu odkrytego pod głównym ołtarzem w tamtejszej Bazylice Archikatedralnej w 2005 r. Przeprowadzono je na zlecenie prof. Jerzego Gąssowskiego i ponad wszelką wątpliwość ustalono, że kości należały do osoby zmarłej w wieku 70 lat.
Piotr Łopuszański nie jest jednak przekonany czy prawdziwy jest wizerunek twarzy Kopernika sporządzony na podstawie odnalezionej czaszki w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji. Przypomina ona portret astronoma z 1654 r. Jego zdaniem inny jest zarys łuków brwiowych i zbyt blisko osadzone są oczy w porównaniu do porteru toruńskiego i innych wizerunków Kopernika. A łuki brwiowe nie zmieniają kształtu przez całe życie człowieka. Czy to kolejna zagadka? (PAP)
Autor: Zbigniew Wojtasiński
zbw/ ekr/
