Archeolog: na grodzisku w Tumie będzie można dotknąć Polski średniowiecznej

"Uroczyste otwarcie zrekonstruowanego grodziska odbędzie się 22 kwietnia. Z tej okazji, we współpracy z Urzędem Marszałkowskim w Łodzi, zaplanowano piknik europejski i pokazy wczesnośredniowiecznego rzemiosła. To duży krok w kierunku wzmocnienia potencjału turystycznego Łęczycy, które jest fantastycznym, historycznym miastem - moim zdaniem niedocenionym. To jedno z niewielu miejsc w kraju, gdzie można dotknąć drewnianej, wczesnośredniowiecznej Polski na grodzisku, a potem ceglanego zamku zbudowanego przez Kazimierza Wielkiego w Łęczycy. Do tego niezwykle cenna romańska tumska kolegiata. To fantastyczny +pakiet+, który jednak wymaga inwestowania i infrastruktury" - powiedział PAP archeolog.

Leżące pod Łodzią Łęczyca i Tum to miejscowości, które odgrywały ważną rolę w państwie Piastów. W 1180 roku gród w Tumie oraz romańska kolegiata Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego były miejscem spotkania dostojników kościelnych oraz książąt piastowskich, w tym Kazimierza Sprawiedliwego. Z kolei w połowie XIV wieku rozpoczęto na lewym brzegu Bzury budowę zamku królewskiego – głównego punktu nowego miasta Łęczycy. Zdaniem archeologów i historyków, grodzisko, kolegiata i zamek stanowią unikatowy w skali Polski zachowany krajobraz dziedzictwa kulturowego.

"W latach 2009-2011 w bliskim sąsiedztwie tumskiej kolegiaty prowadzone były wykopaliska archeologiczne, podczas których odkryto m.in. bramę, co dla byłego dyrektora Muzeum Etnograficznego i Archeologicznego w Łodzi prof. Ryszarda Grygiela stało się impulsem do zgłoszenia pomysłu odtworzenia średniowiecznego grodziska. Środki na realizację tego projektu zostały przyznane z puli na rozwój turystyczny" - wyjaśnił Płaza.

Muzeum przygotowało projekt rekonstrukcji łęczyckiego grodu od połowy XIII do połowy XIV wieku. "Na przebadanym obszarze, wspólnie z architektami i projektantami, zaproponowaliśmy wygląd bramy opartej o dokumentację archeologiczną i innych elementów - mostu, konstrukcji wałów" - dodał archeolog.

Dzięki badaniom wiadomo, jak wyglądała brama grodziska i prowadzący do niej most, fosy, wieża na majdanie oraz studnia. Te elementy zostały odtworzone w sposób zbliżony do realiów średniowiecznych, m.in z zastosowaniem metod ociosywania drewna, praktykowanych przez ówczesnych cieśli. Inwestycja kosztowała ok. 12 mln zł.

Wykopaliska prowadzone na terenie grodziska dostarczyły wielu cennych zabytków, z których najbardziej niezwykłym jest "pierścień księżnej Salomei". To nazwa potoczna, bo nie wiadomo, czy klejnot tak naprawdę należał do rezydującej w Łęczycy wdowy po księciu Bolesławie Krzywoustym. Jak można przeczytać w muzealnych opracowaniach, wielokątny, srebrny pierścień został odnaleziony na grodzisku tumskim w 2009 roku i jest wyjątkowy, nie tylko w skali ogólnopolskiej, ale wręcz europejskiej. Znajduje się na nim inskrypcja łacińska z 33 liter. Napis głosi "Tot vivas felix quot vivit tepora fenix", czyli "Obyś żył szczęśliwy, ile czasu żyje feniks".

"To wyjątkowy, unikatowy obiekt - pierścień z chrześcijańskim przesłaniem o odradzającym się z popiołów feniksie. Feniks przemieszczający się gdzieś między kolegiatą w Tumie, grodziskiem i zamkiem w Łęczycy stwarza wyjątkowa aurę i stanowi przesłanie, abyśmy wszyscy byli tak szczęśliwi, jak ten mityczny ptak" - opowiada o symbolice pierścienia Dominik Płaza.

Księżna Salomea będzie też patronką szlaku pieszo-rowerowego, który ma połączyć łęczycki park z grodziskiem i archikolegiatą w Tumie. Trasa "Pierścień księżnej Salomei" jest kolejnym krokiem do stworzenia kompleksu, który ma przyciągać turystów zainteresowanych średniowiecznymi zabytkami. Plany zbudowania pawilonu prezentującego średniowieczne dziedzictwo tych okolic ma także łódzkie Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne.

Według archeologów, dawny gród łęczycki i grodzisko tumskie to miejsca ściśle związane z początkami Polski. W dobie państwa Piastów pełniły rolę grodu książęcego i kasztelańskiego; zgodnie z przekazem Galla Anonima, na początku XII wieku również stolicy państwa, co potwierdziły badania archeologiczne na grodzisku tumskim przeprowadzone przez łódzki oddział Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN w latach 1948–1959, a szczególnie wznowione przez Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi w latach 2009–2011.(PAP)

Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska

agm/ mok/